De oanwizing fan gemeentlike monuminten
Begjin 2023 hat de gemeenteried besletten om te begjinnen mei it oanwizen fan gemeentlike monuminten. Monuminten litte sjen hoe't wy eartiids libben. Monuminten binne faak oantreklik en foarmje in noflike wen- of wenomjouwing. Om derfoar te soargjen dat dit stikje tastbere ferline net ferdwynt, wol de gemeente histoaryske gebouwen en objekten beskermje.
In gemeentlik monumint is beskerme fan it momint dat de boargemaster en wethâlders der in beslút oer nommen hawwe. Aafke Bekkema, beliedsadviseur foar kultureel erfgoed, sil hjir de kommende perioade mei dwaande wêze. "Wy hawwe sjoen hokker objekten en gebouwen binnen de gemeente yn oanmerking komme kinne foar in status as monumint. Wy hawwe dit dien mei help fan ferskate histoaryske ferienings en belutsen ynwenners. Earder rôp de Sa! ynwenners op om mei te tinken en gebouwen of oare dingen foar te stellen."
Wat binne no krekt gemeentlike monuminten?
Dit binne objekten lykas gebouwen, mar ek tunen, tsjerkhôven, grêfmonuminten, brêgen, âlde muorren en parken. Se binne fan bûtengewoane skientme, hawwe spesjale arsjitektuer, binne seldsum of hawwe oare spesjale skaaimerken. Dit makket se fan maatskiplike wearde en it behâld wurdich. Eigners fan potinsjele gemeentlike monuminten binne dêrom de eigners fan wat hiel bysûnders, wat dat grutte maatskiplike wearde hat. Om te witten oft in gebou of objekt dizze wearde hat, is it nedich om dit earst te beoardieljen. De gemeente Opsterlân hat hjirfoar de Stichting Steunpunt Monumintezorg Fryslân ynroppen.
Hoe wurket sa'n beoardieling?
Steunpunt is yn jannewaris 2024 begûn mei it beoardieljen fan de gebouwen en objekten. De beoardielingen, sa'n 550 yn totaal, wurde ferwachte begjin novimber klear te wêzen, seit Aafke. "Wy beoardielje mei in beoardielingsformulier. Wy sjogge nei de kultuerhistoaryske wearde, de arsjitektuer, de bouhistoarje, de lokaasje yn it gebiet, de fisuele wearde en autentisiteit en regionale histoaryske betsjutting. It giet dus net allinnich om de tastân fan in gebou of oar objekt, mar ek om de histoaryske ferhalen deromhinne. It ferhaalaspekt fan gebouwen en lokaasjes wurdt hieltyd wichtiger." Op basis fan it formulier wurde punten takend oan in gebou of objekt. Dit kin liede ta trije mooglike resultaten: it komt net yn oanmerking foar in status, it is karakteristyk of it is wurdich foar de monumintestatus. "Troch oan deselde kritearia te hâlden as oare gemeenten, wurdt in 'status quo' foar monuminten makke. Dit betsjut dat monuminten op dizze manier mei-inoar fergelike wurde kinne en de manier om wat te beoardieljen is dan itselde foar alle gemeenten. Dit soarget foar in goede lykwicht."
Wat bart der folgjende nei't de beoardielingen dien binne?
"Fan de 550 beoardiele gebouwen en objekten wurde der nei ferwachting sawat 70 yn oanmerking brocht foar de status fan gemeentlik monumint. Yn 'e kommende moannen sille wy de eigners fan dizze gebouwen en objekten benaderje foar in petear of in ynformaasjegearkomste organisearje," seit Aafke. De gefolgen fan in monumintestatus sille besprutsen wurde, hoe't it gebou of objekt beoardiele is en hoe't it stiet mei bygelyks subsydzjes en fergunningen foar renovaasjes. Op dizze wize kinne eigners in goede beslissing nimme oer it al of net oanwizen fan har eigendom.
It is goed om te sizzen dat in oantsjutting altyd frijwillich is en mei ynstimming fan 'e eigener. "Goede ynformaasjefoarsjenning is wichtich. In protte minsken tinke dat as jo in gemeentlik monumint hawwe, der neat feroare wurde kin. Dit is net wier, in soad is noch mooglik, mar yn oerlis mei de erfgoedkommisje fan 'e gemeente. Sy jouwe advys oer hoe't in restauraasje of oanpassing it bêste útfierd wurde kin. Der kin ek advys jûn wurde oer duorsumens en isolaasjemaatregels." Monuminten wurde alle dagen oanpast oan 'e aktuele behoeften. By it renovearjen of feroarjen fan in gemeentlik monumint moat lykwols altyd rekken holden wurde mei de histoaryske wearde fan it gebou of objekt en moat ûndersocht wurde oft se gjin ynfloed hawwe op karakteristike wearden."
Is it mooglik om no suggestjes te dwaan?
"Ja, ynwenners kinne noch altyd suggestjes dwaan. As ynwenners fine dat in gebou of objekt beoardiele wurde moat, kinne se in e-post stjoere nei erfgoed@opsterland.nl ."
