Betinking fan oarlochsslachtoffers yn Opsterlân
Der wie fannacht om acht oere in stilte fan twa minuten yn hiel Nederlân. Yn Opsterlân waarden ek yn ferskate doarpen de slachtoffers fan de Twadde Wrâldoarloch betocht. Ut namme fan it gemeentebestjoer wiene boargemaster Andries Bouwman en wethâlders Marcel van Opzeeland, Libbe de Vries en Durk Durksz by de betinkingen op Gordyk, Beetstersweach, Hemrik en Tijnje.
"De lêste wiken hawwe wy op ferskate plakken yn Opsterlân neitocht oer de tsjustere perioade fan 1940-1945. Want ek yn ús gemeente hienen de ynwenners lêst fan it hieltyd wreder en ûnfoarspelberder rezjym fan 'e Dútske besetter. Eangst, geweld, ûnwissichheid, fertriet, honger: it deistich libben wie swart omrande," sei boargemaster Bouwman yn 'e Skâns op Gorredijk.
"Wy hawwe ús rjochte op 'e ferhalen fan dappere boargers dy't it op hawwe tsjin de nije autoriteiten. It binne krekt dizze lokale ferhalen dy't sa ûnbidich wichtich binne om te fertellen. Se jouwe ús ekstra bewustwêzen. Se komme ekstra tichtby. Omdat wy de belutsen minsken miskien persoanlik kend hawwe. Wie it famylje, freonen of in doarpsgenoat."
De plakken dêr't it bard is, binne faak noch yntakt. "Wy kinne de reling fan 'e brêge pakke dêr't Gerk Numan deasketten is. De 10 beammen op in rige oan 'e râne fan it bosk by Allardsoog binne, as it ware, de 10 manlju dy't dêr troch de Dútsers deasketten binne fanút it Scholtenhûs yn Grins. Of de protte dokuminten dy't oerbleaun binne fan Jan Eisenga, dy't yn Leeuwarden troch de Dútsers deasketten waard nei syn stipe oan 'e Molkstaking yn 1943, soargje derfoar dat wy syn moedige ferhaal sekuer werfertelle kinne."
Opkomme foar frijheid freget moed
Bouwman beskreau de oarloch dy't tusken 1940 en 1945 oer Europa en oare dielen fan 'e wrâld woedde as in stoarm. In stoarm dy't alles delblaasde, ferneatige, deade en dreamen fersplintere.
"Mar nei't it fochten wie en de stoarm fan oarloch foarby wie, kaam de frede. Frede is as in jonge beam dy't begjint te groeien yn 'e iepen flakte dy't troch de stoarm efterlitten is. Mar dy beam hat it net maklik, want de stoarm is miskien ferdwûn, de woartels moatte djip grave, sadat se net wer omwaaid wurde. Omdat wy betinke wat der bard is, groeit de woartel fan 'e fredebeam en wurdt sterker en sterker, en kin stoarmen ferneare. En witte jo wa't dy woartels fan dy beam binne? Dat binne jo! Dat binne wy allegear."
Betinking is needsaaklik om te learen fan 'e skiednis, makke Bouwman dúdlik. "As wy ús net realisearje dat manlju en froulju dy't hjir yn Opsterlân 80 jier lyn stoarn binne foar of fanwegen ús frijheid, as wy ús net konstant ynsette foar it koesterjen en beskermjen fan frede, dan komme wy wer yn situaasjes telâne dêr't wy derfoar fjochtsje moatte. Moarn sille wy de frijheid útwreide fiere. Koesterje it, beskermje it en jou it troch!"
Yn 'e Dorpstsjerke yn Beetstersweach stelde wethâlder Marcel van Opzeeland dat it opkommen foar frede en frijheid alle dagen ynset en moed fereasket. "De wrâld om ús hinne herinnert ús deroan: frijheid is kwetsber."
Pieter Hoekstra, teolooch, psycholooch en direkteur fan it Nederlânsk Ynstitút foar Logotherapy en Eksistinsjele Analyse, joech in koarte lêzing oer de Eastenryksk-Joadske psychiater Viktor Frankl. Hy oerlibbe ferskate konsintraasjekampen, wêrûnder Auschwitz, mar ferlear syn frou, âlden en broer. Dochs bleau hy leauwe dat it libben betsjutting hawwe kin, sels as jo in protte pine of fertriet ûnderfine. Frankl learde: jo kinne minsken net oer itselde kamiel teare. Elkenien is yndividueel ferantwurdlik foar wat hy of sy docht. En krekt yn 'e dreechste omstannichheden kinne minsken krêft fine troch Sykje neffens betsjutting en betsjutting.
Frijheid is nea foarby
Wethâlder Libbe de Vries wie oanwêzich by de betinking yn Hemrik. Frijheid is nea foarby. Wy moatte deistich wurkje om oaren romte te jaan en ús demokrasy te hoedzjen. Frijheid is wat jo mei-inoar diele. Ferhalen oer de oarloch en ferhalen oer minsken dy't dizze ôfgryslike perioade oerlibbe hawwe, of dy't dêryn har libben ferlern hawwe, meitsje ús mear bewust fan 'e kwetsberens fan frijheid, fertelde hy de oanwêzigen.
Oanwêzigen yn Hemrik reflektearren op it libben fan 'e Frânske piloat Arnaud Charles Marie de Saxcé, dy't hjir op 10 april 1945 omkaam neidat syn fleantúch rekke waard troch loftôfwarfjoer tidens in ferkenningsflecht boppe Friesland. Op 12 april 1945 waard hy begroeven op it tsjerkhôf yn Hemrik. Op 27 july 1949 waard hy werbegroeven yn syn berteplak St. Jean de Braye (Loiret) yn Frankryk. In plakette is yn Hemrik pleatst ta oantinken oan 'e Frânske piloat, dy't mar 25 jier âld waard.
Durk Durksz wie by de betinking oanwêzich op it algemiene tsjerkhôf yn Tynje. Foarôfgeand waard in stille mars troch it doarp hâlden.
Mear ynformaasje?
