Skiednis fan Opsterlân

Op dizze side kinne jo alles lêze oer de skiednis fan ús gemeente, in skiednis dy't al yn 150.000 foar Kristus begjint mei de "hânbile fan Wijnjeterp."

Wolle jo mear witte oer de skiednis fan Opsterlân?

Bring dan in besite oan Museum Opsterlân op de Gordyk.

Gean nei de webside fan Museum Opsterlân

Skiednis

Al om 150.000 foar Kristus wennen der minsken yn Opsterlân. De "Wijnjeterp hânbile" is hjir in bewiis fan. Opsterlân waard doe fansels net mear sa neamd. Dêrnei is der lange tiid gjin bewiis mear fan minsklike oanwêzigens mear. Pas om 15.000 foar Kristus hinne witte wy dat der minsken wennen. Wy witte dat der doe minsken wennen fan 'e artefakten dy't yn Opsterlân fûn binne. Yn it Fries Museum kinne jo stiennen ark, brûnzen foarwerpen en ierdewurkskerven út Opsterlân bewûnderje. Ferskate bysûndere fynsten, lykas de Wijnjeterp hânbile út 150.000 foar Kristus, binne te sjen yn 'e permaninte tentoanstelling yn Museum Opsterlân op Gorredijk.

De minsken dy't heech op it sân wenje

De namme "Opsterlân" waard foar it earst brûkt yn 1395, hoewol yn in wat oare foarm as hjoed de dei. Yn dy tiid waard it Upsaterlân neamd. "Up" betsjut "op" en "sater" betsjut "sittende op". Opsterlanners binne dêrom "sitters", de minsken dy't heech op it sân wenje. De namme Superhaudmare ferskynt ek yn 'e ^14e iuw as in oantsjutting foar dizze regio. Los oerset betsjut dit "boppe-haadstream". Dizze haadstream wie de rivier "It Alddjip" (Koningsdiep), dy't it hert fan Opsterlân foarmet.

Lânskip

Opsterlân stiet hjoed de dei bekend om syn prachtige bosken. Dizze bosken binne lykwols noch relatyf jong, om't se tusken de lette ^18e en iere ^19e iuw oanlein binne. Foar dy tiid bestie it lânskip út iepen flakten mei grutte heidefjilden en ûnberikbere feangebieten. Doarpen leine ferspraat lâns de rivier de It Alddjip.

Turfwinning en lânskipsferoaring

Yn 'e ^18e iuw hawwe turfbedriuwen it heechfean yn Opsterlân op grutte skaal útgroeven. Turfkanalen en sleatten waarden groeven om it turf te ferfieren, wêrtroch't it lânskip drastysk feroare. Doarpen lykas Gorredijk, Bakkefean en it hjoeddeiske Frieschepalen ûntstienen yn dizze perioade. Aldere doarpen, lykas Luxwoude, Beetstersweach, Terwispel en Lippenhuzen, wiene benammen boeredoarpen, rjochte op lânbou en fee. Kij en skiep waarden benammen hâlden foar harren dong; hea foar it fee kaam út 'e ûnbewenne westlike gebieten (heawegen).

Turfwinning en migraasje

Yn 'e 19e iuw waard ek turf ôfgroeven, benammen yn 'e westlike dielen fan 'e gemeente. In protte arbeiders kamen út 'e Kop fan Oerisel, de saneamde Gietersen. Sy leinen de basis foar doarpen lykas Tynje en Nij Beets. Nammen lykas Bron, Lok, Krikke en Schokker betinke dizze migranten noch altyd. Dizze eksploitaasje makke grutte fivers, dy't letter yn 'e ^19e en ^20e iuw drûchlein waarden en as greidlân brûkt waarden.

Earmoede en bestjoer

De turfwinning brocht grutte earmoede en sosjale ûnrêst, benammen om Tynje en Nij Beets hinne. De namme Domela Nieuwenhuis is ûnlosmeitsjend ferbûn mei dizze skiednis. Beetstersweach wie it thús fan 'e rike famyljes fan 'e turfbedriuwen, lykas Fockens, Van Teijens, en Lycklama á Nijeholt.

Behear

De famyljes fan 'e turfbedriuwen spilen ek in wichtige rol yn it lokale bestjoer fan 'e grietenij (distrikt). In grietenij is de foarrinner fan 'e gemeente, en in grietman (boargemaster) wie de rjochter en bestjoerder. Yn it earstoan wiene der twa grietmannen yn Opsterlân, ien oan elke kant fan it Alddjipkanaal. Fan 1550 oant 1692 wie der mar ien grietman. Sawol Beetstersweach as Lippenhuzen hienen lykwols elk in rjochtseal oant it ein fan 'e ^18e iuw, dêr't de grietman rjochtspraak joech.

Beetstersweach: Hert fan bestjoer Opsterlân

Beetstersweach is lange tiid in wichtige lokaasje west foar it bestjoer fan Opsterlân, om't de boargemaster hjir wenne, en de gemeenteried en it gemeentesekretariaat (it kantoar dêr't it bestjoerlike wurk fan 'e gemeente útfierd wurdt) dêr fêstige wiene. Mei útsûndering fan 'e Frânske perioade, doe't it gemeentesekretariaat op 'e Gorredijk fêstige wie, hat Beetstersweach dêrom altyd in wichtige rol spile as histoaryske lokaasje yn wat no de gemeente Opsterlân is.

Oarloggen en plonderingen

De skiednis fan Opsterlân is net ien fan folle oarlochsfiering. Yn 1231 kamen de Friezen en Drinten lykwols wol yn botsing by Bakkefean. Der wiene ek oerfallen en plonderingen om de Tachtichjierrige Oarloch hinne, en yn 1672 en 1673 soargen soldaten dy't yn Opsterlân stasjonearre wiene foar problemen. Dit binne mar in pear fan 'e skermutselingen yn 'e lange skiednis fan Opsterlân.

Sichtbere oantinkens

Sichtbere oantinkens oan spannende tiden binne de skânsen lâns de grinzen, by Frieschepalen (de noch besteande Zwartendijksterschans) en by Breeberg, súdlik fan Wijnjewoude. Yn 1673 waard it hiele Gorredijkgebiet in festing, wêrtroch't it kultureel sintrum/sporthal "De Skâns" syn namme krige.

Mear ynformaasje

Hawwe jo noch fragen?

Nim dan kontakt op mei it Publykssintrum