Skiednis fan Opsterlân

Op dizze side kinne jo alles lêze oer de skiednis fan ús gemeente. In skiednis dy't al begjint yn 150.000 foar Kristus mei de 'hânbile fan Wijnjeterp'.

Wolle jo mear witte oer de skiednis fan Opsterlân?

Bring dan in besite oan Museum Opsterlân op de Gordyk.

Gean nei de webside fan Museum Opsterlân

Skiednis

Al om 150.000 foar Kristus wennen der minsken yn Opsterlân. It bewiis hjirfan is de 'hânbile fan Wijnjeterp' dy't fûn is. Opsterlân waard doe fansels net sa neamd. Dêrnei is der lange tiid gjin bewiis mear fan minsklike oanwêzigens mear. Net oant om 15.000 foar Kristus hinne. Wy witte dat der doe minsken wennen út de objekten dy't fûn binne op it grûngebiet fan Opsterlân. Yn it Fries Museum kinne jo stiennen ark, brûnzen objekten en stikken ierdewurk út Opsterlân bewûnderje. In oantal hiel bysûndere fynsten, lykas de hânbile fan Wijnjeterp út 150.000 foar Kristus, binne te sjen yn de permaninte tentoanstelling yn Museum Opsterlân op Gorredijk.

De minsken dy't heech op it sân wenje

De namme 'Opsterlân' waard foar it earst brûkt yn 1395, hoewol yn in wat oare foarm as no. De namme wie doe Upsateralân. Op is 'oan' en sater is 'sittend op'. Opsterlanners binne dêrom 'sitters', de minsken dy't heech op it sân wenje. De namme Superhaudmare ferskynt ek yn 'e ^14e iuw as oantsjutting foar dizze regio. Los oerset betsjut dit boppe-haadstream. Dy haadstream is dan de rivier 'It Alddjip' (Koningsdiep), dy't it hert fan Opsterlân foarmet.

Lânskip

Opsterlân stiet hjoed de dei bekend om syn prachtige bosken. Dizze bosken binne lykwols noch relatyf jong en binne ûntstien fan 'e ein fan 'e ^18e iuw oant it begjin fan 'e ^19e iuw. Foar dy tiid bestie it lânskip út iepen flakten mei grutte heidefjilden en ûnberikbere feangebieten. De doarpen leine ferspraat lâns de rivier It Alddjip.

Turfwinning en lânskipsferoaring

Yn 'e ^18e iuw waard it heechfean yn Opsterlân op grutte skaal útgroeven troch turfbedriuwen. Turfkanalen en sleatten waarden groeven om it turf te ferfieren, wat it lânskip drastysk feroare. Doarpen lykas Gorredijk, Bakkefean en it hjoeddeiske Frieschepalen ûntstienen yn dizze perioade. Aldere doarpen, lykas Luxwoude, Beetstersweach, Terwispel en Lippenhuzen, wiene benammen boeredoarpen, rjochte op lânbou en feehâlderij. Kij en skiep waarden benammen hâlden foar harren dong; hea foar it fee kaam út 'e ûnbewenne westlike gebieten (heawegen).

Turfwinning en migraasje

Yn 'e 19e iuw waard ek turf groeven, benammen yn 'e westlike dielen fan 'e gemeente. In protte arbeiders kamen út 'e Kop fan Oerisel, de saneamde Gietersen. Sy leine de basis foar doarpen lykas Tynje en Nij Beets. Nammen lykas Bron, Lok, Krikke en Schokker dogge noch altyd tinken oan dizze migranten. De eksploitaasje soarge foar grutte marren, dy't letter yn 'e ^19e en ^20e iuw drûchlein waarden en as greidlân brûkt waarden.

Earmoede en bestjoer

De turfgraven brochten foaral om Tijnje en Nij Beets hinne grutte earmoed en maatskiplike ûnrêst. De namme Domela Nieuwenhuis is ûnskiedber ferbûn mei dizze skiednis. Yn Beetstersweach wennen de rike famyljes fan de feanbedriuwen, lykas Fockens, Van Teijens en Lycklama á Nijeholt.

Behear

De feanbedriuwsfamyljes spilen ek in wichtige rol yn it lokale bestjoer fan 'e grietenij. In grietenij is de foargonger fan 'e gemeente en in grietman wie de rjochter en behearder dêrfan. Der wiene yn it earstoan twa grietmannen yn Opsterlân, ien oan elke kant fan it Alddjip. Fan 1550 oant 1692 wie der mar ien grietman. Sawol Beetstersweach as Lippenhuzen hienen lykwols oant it ein fan 'e ^18e iuw in rjochtseal, dêr't de grietman rjochtspraak joech.

Beetstersweach: Hert fan bestjoer Opsterlân

Beetstersweach is lange tiid in wichtige lokaasje west foar it Opsterlânske bestjoer, om't de grietman hjir wenne, en it gemeentebestjoer en it gemeentesekretariaat (kantoar dêr't it bestjoerlike wurk foar in gemeente dien wurdt) hjir fêstige wiene. Mei útsûndering fan 'e Frânske perioade, doe't it gemeentesekretariaat op 'e Gorredijk fêstige wie, hat Beetstersweach dêrom altyd in wichtige rol spile as in histoaryske lokaasje fan wat no de gemeente Opsterlân hjit.

Oarloggen en plonderingen

De skiednis fan Opsterlân is net ien fan folle oarlochsgeweld. Mar yn 1231 fochten de Friezen en de Drinten wol mei-inoar by Bakkefean. Ek om de 80-jierrige oarloch hinne wiene der oerfallen en plonderingen en yn 1672 en 1673 soargen soldaten dy't yn Opsterlân bleaunen foar problemen. Dit binne mar in pear skermutselingen yn 'e lange skiednis fan Opsterlân.

Sichtbere oantinkens

Sichtbere oantinkens oan spannende tiden binne de skansen oan 'e grinzen, by Frieschepalen, (de noch besteande Zwartendijksterschans) en by de Breeberg súdlik fan Wijnjewoude. Yn 1673 waard hiel Gorredijk in festing, dêr't it kultureel sintrum/sporthal 'De Skâns' syn namme fan ûntlient.

Mear ynformaasje

Hawwe jo fragen?

Nim kontakt op mei it Iepenbier Sintrum