1866: De bestriding fan kolera
Dûk yn 'e skiednis fan Opsterlân en ûntdek hoe't ús gemeente epidemyen lykas kolera en pokken bestriden hat.
It koroanafirus is al in pear jier ûnderdiel wurden fan ús libben. Ynfeksjesykten besteane al lang en feroarsaakje faak in protte deaden. De builenpest, ek wol bekend as de Swarte Dea, fermoarde miljoenen minsken yn 'e Midsiuwen en ûntwrichtte de maatskippij folslein. Sykten hienen dit effekt ek yn 'e njoggentjinde iuw. Útbraken fan kolera, tyfus, longûntstekking, pokken, skarlakenkoarts en masels kamen geregeldwei foar.
Earste kolera-útbraak yn Nederlân
Yn 1832 waard kolera foar it earst rapportearre yn Nederlân. In oantal bûtersmokkelaars dy't mei de boat fan Ingelân nei Nederlân weromkamen, brochten de sykte mei. Yn 1832 en 1833 stoaren 10.108 minsken oan de sykte. Yn 1849 bruts in oare epidemy út yn Zaandam. Dizze epidemy koste 23.267 minsken yn Nederlân it libben. Yn 1866 stoaren 21.286 minsken yn Nederlân. Dizze útbraak raasde benammen yn Amsterdam en omkriten. Ek yn oare dielen fan Nederlân stoaren in protte minsken; yn Grins bygelyks stoaren 1.525 minsken yn 1866. Sûnt 1800 binne sân kolera-pandemyen registrearre, de lêste tusken 1961 en 1975.
Kolera yn Opsterlân
De autoriteiten diene har bêst om de fersprieding fan dizze sykten te foarkommen. Kolera-kommisjes waarden oprjochte yn 'e stêden om te besykjen de epidemy te beheinen en soarch te jaan oan 'e siken. Lokale oerheden en ynwenners skonken jild foar dit doel. De gemeente Opsterlân formalisearre de bestriding fan kolera en oare besmetlike sykten yn in ferordening yn 1866. Dizze "Ferordening foar it foarkommen en kontrolearjen fan kolera en oare besmetlike sykten" stelde regeljouwing en maatregels fêst om besmetlike sykten te beheinen. Sykten ferspriede har bygelyks troch wetter, troch it iten fan fersmoarge grienten, en ek troch minsken dy't lange ôfstannen reizgje. Dêrom befette de ferordening ek artikels oer de reisbewegingen fan minsken op skippen. Op basis fan ûnderfining mei eardere epidemyen fierden oerheden massaal previntyf maatregels yn.
Maatregels waarden ek oankundige fia krante-oankundigingen. Yn 1871 waard de ferkeap en it donearjen fan brûkte klean en doeken bedoeld foar it meitsjen fan klean of tekkens trije moannen lang ferbean fanwegen de pokkensykte dy't yn 'e gemeente woedde. Yn 1892 waarden merken ferbean, en "tinten, kraampjes, banketten, draaimolens, draaiorgels en sjongers fan lieten, ensfh., wiene strang ferbean."
Oarsaak
Yn 1854 ûntduts de Britske dokter John Snow dat smoarch wetter de oarsaak wie fan kolera. Ynfeksjesykten wiene benammen oanwêzich ûnder earmere befolkingsgroepen en yn tichtbefolke gebieten. Dit late minsken ta it besef dat rioel- en hygiënesystemen ferbettere wurde moasten. Dizze ynsichten fersprieden har oer hiel Europa en liede úteinlik ta de útroeging fan kolera yn Europa.
Ofbyldingsgalery
