1866: De kontrôle fan kolera
Dûk yn 'e skiednis fan Opsterlân en ûntdek hoe't ús gemeente epidemyen lykas kolera en pokken bestriden hat.
Corona is al in pear jier ûnderdiel fan ús libben. Ynfeksjesykten besteane al in lange tiid en feroarsaakje faak in protte deaden. De builenpest, ek wol bekend as de Swarte Dea, soarge yn 'e Midsiuwen foar miljoenen minsken dy't stoaren en de maatskippij folslein ûntwrichte. Sykten hienen dit effekt ek yn 'e njoggentjinde iuw. Útbraken fan kolera, tyfus, longûntstekking, pokken, skarlakenkoarts en masels kamen geregeldwei foar.
Earste kolera-útbraak yn Nederlân
Yn 1832 waard kolera foar it earst sjoen yn Nederlân. In oantal bûtersmokkelaars dy't mei de boat fan Ingelân nei Nederlân weromkamen, brochten de sykte mei. Yn 1832 en 1833 stoaren 10.108 minsken oan dizze sykte. Yn 1849 wie der in oare epidemy dy't begûn yn Zaandam. Dizze epidemy easke doe 23.267 libbens yn Nederlân. Yn 1866 foelen 21.286 slachtoffers yn ús lân. Dizze útbraak raasde benammen yn Amsterdam en omkriten. Mar in protte minsken stoaren ek yn oare dielen fan Nederlân, yn Grins bygelyks, 1525 minsken yn it jier 1866. Sûnt 1800 binne sân kolera-pandemyen teld, de lêste tusken 1961 en 1975.
Kolera yn Opsterlân
De autoriteiten diene har bêst om de fersprieding fan dizze sykten te foarkommen. Yn 'e stêden waarden kolera-kommisjes oprjochte om te besykjen de epidemy te beheinen en soarch te jaan oan 'e siken. Lokale autoriteiten en ynwenners hawwe hjirfoar jild skonken. De gemeente Opsterlân lei de kontrôle fan kolera en oare ynfeksjesykten fêst yn in regeling yn 1866. Dizze 'Regeling foar it foarkommen en bestriden fan kolera en oare ynfeksjesykten' lei regeljouwing en maatregels fêst om ynfeksjesykten te beheinen. Sykten ferspriede har bygelyks fia wetter, it iten fan fersmoarge grienten, mar ek dêr't minsken lange ôfstannen ôflein hawwe. De regeling befettet dêrom ek artikels dy't geane oer de reisbewegingen fan minsken op skippen. Fanwegen ûnderfiningen mei eardere epidemyen hawwe oerheden massaal previntyf maatregels ynfierd.
Maatregels waarden ek oankundige fia krante-oankundigingen. Yn 1871 waard it ferbean om de ferkeap en bydrage fan brûkte klean en doeken bedoeld foar it meitsjen fan klean of tekkens trije moannen lang te werjaan fanwegen de pokkensykte dy't yn 'e gemeente foarkaam. Yn 1892 mochten merken net trochgean en 'tinten, kraampjes, tafels, draaimolens, draaiorgels en sjongers, ensfh., wiene strang ferbean'.
Oarsaak
Yn 1854 ûntduts de Britske dokter John Snow dat smoarch wetter de oarsaak wie fan kolera. Ynfeksjesykten waarden benammen fûn yn earmere befolkingsgroepen en yn tichtbefolke gebieten. Dêrtroch realisearren minsken har dat rioelwetter en hygiëne feroarje moasten. Dizze ynsichten fersprieden har oer hiel Europa en soargen der úteinlik foar dat kolera net mear foarkomt yn ús lân.
Ofbyldingsgalery
