Argeology
Argeology (Gryksk: αρχαιος – âld, út âlde tiden, λόγος – stúdzje, kennis) of Aldheid is de stúdzje fan minsklike aktiviteit yn it ferline basearre op de materiële objekten en spoaren dy't minsken yn 'e boaiem efterlitten hawwe tidens of nei harren dieden. Dizze samling fan objekten en spoaren wurdt it argeologysk erfgoed neamd. De praktyske kant bestiet út fjildwurk en it ferwurkjen fan fynsten, de teoretyske kant bestiet út analyze en ynterpretaasje, mei it mienskiplike doel om it ferhaal fan it ferline te fertellen.
De gemeente Opsterlân, mei syn streamdelling 't Koningsdiep, fertsjintwurdiget in unyk gebiet út in archeologysk perspektyf. Tal fan fynsten wize op de oanwêzigens fan ferskate kultueren dy't hjir yn it fiere ferline libbe hawwe. Tink oan de jager-samlers dy't lâns de iggen fan it Koningsdiep wennen. Dit late geregeldwei ta nije wittenskiplike ynsichten: "ús" 115.000 jier âlde hânbile út Wijnjeterp demonstrearre foar it earst de oanwêzigens fan Neandertalers yn Noard-Nederlân; it 13.000 jier âlde plak Ureterp krige nasjonale erkenning as it grutste plak; en de ûntdutsen ark fan 'e 12.000 jier âlde Creswell-kultuer lieten ús sjen dat dizze kultuer, meastentiids assosjeare mei Ingelân, ek spoaren fier easten efterlitten hie, wat ynsjoch joech yn migraasjepatroanen. Koartlyn is hjir in nij haadstik oan tafoege mei in ûntdekking út 'e 9.500 jier âlde Ahrensburg-kultuer, dy't oant no ta benammen bekend wie út Súd-Nederlân.
Sûnt de Wet op it behâld fan it argeologysk erfgoed (Wamz) binne gemeenten foar in grut part ferantwurdlik foar it behâld fan har weardefolle argeologyske argiven. Taken en ferantwurdlikheden yn ferbân mei it behâld fan argeologysk erfgoed waarden doe desintralisearre nei it gemeentlike nivo. De wettelike taken fan gemeenten omfetsje it adekwaat beskermjen fan it argeologysk argyf en it jaan fan aktuele ynformaasje oan projektûntwikkelders, bygelyks by it oanfreegjen fan fergunningen.
