1759: Gorredijk krijt in nije brêge
Gorredijk is in 'vlecke' (delsetting mei stedske skaaimerken dy't gjin stêd is) en is ûntstien troch turfwinning en turfgraven. Gorredijk wie in sintraal punt foar it opslaan, ymportearjen en hanneljen yn guod. In soad turf waard ferfierd. It trochgraven fan 'e Hegedyk om 1631 hinne wurdt sjoen as it stiftingsjier fan Gorredijk. Yn dy tiid waard in kanaal nei de Gorrevenen groeven. Dizze Gorrevenen waarden yn 'e santjinde iuw groeven troch de Heren Compagnons. Benammen Jonkheer Sytse van Dekema hie hjir in soad besittings. In kanaal wie nedich om it turf te ferfieren. De earste fermelding hjirfan is te finen yn 1630. Op it plak dêr't it kanaal de Hereweg, no Hegedyk en Hoofdstraat, krúste, waarden in brêge en slûs boud: dêr't no de haadbrêge fan Gorredijk leit.
Yn 1759 fine wy in dokumint yn it argyf dat ynsjoch jout yn 'e bou fan in nije brêge op dizze lokaasje. De ynwenners fan Gorredijk registrearren doe dat der oerienkomst wie om troch te gean mei de bou en dat de kosten troch it doarp sels droegen wurde soene. Grietman (boargemaster) Livius Suffrides Lijcklama à Nijeholt en dus ek de grietenij (gemeente), wiene frijsteld fan bydrage oan 'e kosten. Yn dizze tiid waard twa kear jiers in jiermerk hâlden en in wyklikse merk. Op 'e wyklikse merk waard in soad hannel dien yn rogge, boekweit en oare guod. De hannel naam ta nei't yn 1759 in nije brêge oer de Compagnonsvaart boud waard. Wy kenne de brêge fan 1759 fan iere topografyske oansichten: in monumintale ophelbrêge mei in dyk deroerhinne. Yn 1862 waard de brêge wer ferfongen.
Fariaasje
It dokumint lit sjen dat de manlike ynwenners fan Gorredijk yn 'e doarpsskoalle byinoar kamen om in oerienkomst te berikken foar de bou fan in nije brêge. Ut guon genealogyske* boarnen en de sitaatregisters* út 1749 op www.allefriezen.nl De berte- en stjerdatums en de beroppen fan de measte manlju dy't yn it dokumint neamd wurde, kinne weromfierd wurde. It lit de ferskaat fan 'e ynwenners sjen en jout ynsjoch yn 'e gearstalling fan 'e Gorredijksters dy't dêr doe wennen. Oanwêzich wiene ûnder oaren sulversmeden, in timmerman, in mûnder, in masterlinnenwever, de masterbakker, in glêsmakker, keaplju, in turfbaas en in tsjerkefâd, in touwurker, in gruttenmakker, in brouwer, in distillearder, in herbergier, boeren, in sjirurch en in doarpsrjochter, en de skoalmaster. Se steane yn willekeurige folchoarder ûnderoan de pagina.
Ynhâld fan 'e tekst
Hjoed, 3 april 1759, ferskynden de Komparanten fan itselde doarp yn 'e Doarpsskoalle fan it doarp Goeredijk en nei dúdlike presintaasje en foarlêzen fan 'e akte, waarden de datums 16 maart 1759 troch de Hearen Komparanten fan Foois Kuik en Dekema oan it Heech Wolwêzen jûn. De hear Livius Suffridus Lijklama á Nijeholt grijtman oer Opsterlân &: &: hawwe de oanlis fan in Nije Brêge oer it kanaal fan it Kompanjy breder as de neamde akte takend. Sa is it dat wy, de ûndertekene Komparanten, nei goed oerlis, akseptearje dizze akte op kosten fan it Doarp te nimmen en syn Wolwêzen frij te jaan. Yn alle gefallen, om ús te frijwarjen fan Kosten en Skea dêrfan yn 'e witten fan ús hannen yn dizze Utsupra.
Üble Rinecks, Albert Tsjibbes, J. Faaber, Jochem Luitjens, Wulle Gavhus, Enne Jans, Hans Jans, Eyte Tjebbes, Jacob Rienks, Martinüs Jans, Sjoerd Hylkes, Petrus J. Steltman, Adolph Petersen, HJ Halbetsma, Jan Pijtters Jans Schoolmr, Atzering, Herrita Jans Schoolmr, Frederika B. Halbetsma, Luytjen Klazes, Harman Jans, Wobbe Alberts, Tjibbe Alberts, J. Homans, Anne Eits, Minne Piers, Freerk Douwes, Douwe Alles, Albert D. Lippes, Foke Jans, Hendrik Bouwes.
De manlike ynwenners fan Gorredijk dy't byinoar kamen yn 'e doarpsskoalle:
- Minne (Menne) Piers (1732-1798)
- Anne Eits (Eyts) (.. – 1789) soan fan Eite/Eyte Tjebbes
- Eite Tjebbes (.. _ ..) timmerman en yserkramer
- Focke/Foke Jans (1743-1815) master linnenwever
- Jacob Rienks (Glês) (1723-1812) glêsmakker
- Bartele Hiddes Halbetsma (1717-1784) bakker en keapman
- Jacobus Halbetsma (1722-1805) sulversmid
- Albert Tjibbes/Tjebbes (Hoogeveen) (1696-1767) keapman, timmerman, turfbaas en tsjerkfâd Gordyk
- Freerk Douwes (1723-1776) toumakker en linemakker
- Oebele (Uble) Rinks (Rinx, Rinecks) (1716-1780)
- Jochum Luitjens (1708-1791) keapman op de Gordyk, berne yn Terhorne
- Jacobus Faber (1700-1765) brouwer en boer
- En Jans (1709-1763)
- Martinus Jans (…-...) mastersmid
- Atze Sickes (Ferwerda) (1705-1774) mûner yn Volder
- Sjoerd Hylkes (… – 1790) grutte gruttenmakker
- Gerrit Jans (1709-1775)
- Hendrik Bouwes (1725 - ..)
- Wobbe Alberts (Hoogeveen/Hogeveen) (1724 - …)
- Tjibbe Alberts (Hoogeveen/Hogeveen) (…-…)
- Jacobus Bernardus Homan (Homans) (1715-1771) sjirurch
- Petrus Johannes Steltman (... -1763) sulversmid en doarpsrjochter. Wenne yn 'e Schansburg.
- Douwe Alles (Stoker) (1710-1762) meester distilleerder en distilleerder
- Albert Lippes/Liepes (...-...)
- Jan Pijtters (…-… ) skoalmaster
- Adolph Johann Petersen (…-...) berne yn Mecklenburg, Dútslân
- Hans Jans (…– 1792) turfskipper en herbergier
- Harmen Jans (Vledder) (1701-...)
- Luitjen Klazes/Klases (…-…)
- Frederikx Herringa
- Wulle Gavhus
Boarnen:
- JJ Spahr van der Hoek en Joh. Frieswijk, De Vlecke Gorredyck (Ljouwert 2000).
- De Koerier Hearrenfean, 24 oktober 1947.
- www.gorredijk-historie.nl
- www.geneanet.org
- www.allefriezen.nl
