1759: Gorredijk krijt in nije brêge
Gorredijk is in "vlecke" (in delsetting mei stedske skaaimerken dy't gjin stêd is) en is ûntstien troch turfwinning en turfgraven. Gorredijk wie in sintraal punt foar it opslaan, ymportearjen en hanneljen yn guod. In grutte hoemannichte turf waard dêrhinne ferfierd. De útgraving fan 'e Hegedyk om 1631 hinne wurdt beskôge as it stiftingsjier fan Gorredijk. Doe waard in kanaal nei de Gorrevenen groeven. Dizze Gorrevenen waarden yn 'e santjinde iuw útgroeven troch de Hearen fan 'e Kompanjy. Benammen Esquire Sytse van Dekema hie hjir in protte eigendommen. In kanaal wie needsaaklik foar it ferfier fan it turf. De earste fermelding fan dit kanaal datearret út 1630. Op it plak dêr't it kanaal de Hereweg, no Hegedyk en Hoofdstraat, krúste, waarden in brêge en slûs boud: dêr't no de haadbrêge fan Gorredijk leit.
Yn 1759 fine wy in dokumint yn it argyf dat ynsjoch jout yn 'e bou fan in nije brêge op dizze lokaasje. De ynwenners fan Gorredijk kamen doe oerien om troch te gean mei de bou en dat de kosten troch it doarp sels droegen wurde soene. Grietman (boargemaster) Livius Suffrides Lijcklama à Nijeholt, en dus de grietenij (gemeente), waarden frijsteld fan bydrage oan 'e kosten. Yn dizze perioade waard twa kear jiers in jiermerk hâlden en in wyklikse merk. De wyklikse merk seach in soad hannel yn rogge, boekweit en oare guod. De hannel naam ta nei't yn 1759 in nije brêge oer it Compagnonsvaartkanaal boud waard. Wy werkenne de brêge út 1759 fan iere topografyske oansichten: in monumintale ophelbrêge mei in dyk. De brêge waard yn 1862 opnij ferfongen.
Fariaasje
It dokumint lit sjen dat de manlike ynwenners fan Gorredijk yn 'e doarpsskoalle byinoar kamen om in oerienkomst te berikken oer de bou fan in nije brêge. Dit docht bliken út ferskate genealogyske boarnen en de kwotumregisters fan 1749 op www.allefriezen.nl. De berte- en stjerdatums en beroppen fan de measte manlju dy't yn it dokumint neamd wurde, kinne bepaald wurde. Dit lit de ferskaat fan 'e ynwenners sjen en jout ynsjoch yn 'e gearstalling fan 'e ynwenners fan Gorredijk dy't dêr doe wennen. Under de oanwêzigen wiene sulversmeden, in timmerman, in mûnder, in masterlinnenwever, de masterbakker, in glêsmakker, keaplju, in turfkeapman, in tsjerkefâd, in touwurker, in gerstmakker, in brouwer, in distillearder, in herbergier, boeren, in sjirurch, in doarpsrjochter en de skoalmaster. Se steane yn willekeurige folchoarder ûnderoan de pagina.
Ynhâld fan 'e tekst
Hjoed, 3 april 1759, ferskynden de Komparatoren fan itselde doarp yn 'e Doarpsskoalle fan it doarp Goeredijk en nei dúdlike presintaasje en foarlêzen fan 'e akte, waarden de datums fan 16 maart 1759 takend troch de Hearen Kompanjyen fan Foois Kuik en Dekema, turfmoerassen oan 'e Hege Welgeb. De hear Livius Suffridus Lijklama fan Nijeholt, grijtman oer Opsterlân &: &: hawwe de bou fan in Nije Brêge oer it kanaal fan 'e Kompanjy breder as de neamde akte takend. Sa is it dat wy, de ûndertekenende Komparatoren, nei goed oerlis, dizze akte oannimme oan 'e Lading fan it Doarp en om syn Welgeb frij te litten. Yn alle opsichten fan Kosten en Skea dêrfan, yn 'e witten fan ús hannen hjoed Utsupra.
Üble Rinecks, Albert Tsjibbes, J. Faaber, Jochem Luitjens, Wulle Gavhus, Enne Jans, Hans Jans, Eyte Tjebbes, Jacob Rienks, Martinüs Jans, Sjoerd Hylkes, Petrus J. Steltman, Adolph Petersen, HJ Halbetsma, Jan Pijtters Jans Schoolmr, Atzering, Herrita Jans Schoolmr, Frederika B. Halbetsma, Luytjen Klazes, Harman Jans, Wobbe Alberts, Tjibbe Alberts, J. Homans, Anne Eits, Minne Piers, Freerk Douwes, Douwe Alles, Albert D. Lippes, Foke Jans, Hendrik Bouwes.
De manlike ynwenners fan Gorredijk dy't inoar moete yn 'e doarpsskoalle:
- Minne (Menne) Piers (1732-1798)
- Anne Eits (Eyts) (.. – 1789) soan fan Eite/Eyte Tjebbes
- Eite Tjebbes (.. _ ..) timmerman en yserkramer
- Focke/Foke Jans (1743-1815) master linnenwever
- Jacob Rienks (Glês) (1723-1812) glêsmakker
- Bartele Hiddes Halbetsma (1717-1784) bakker en keapman
- Jacobus Halbetsma (1722-1805) sulversmid
- Albert Tjibbes/Tjebbes (Hoogeveen) (1696-1767) keapman, timmerman, turfbaas en tsjerkfâd Gordyk
- Freerk Douwes (1723-1776) toumakker en linemakker
- Oebele (Uble) Rinks (Rinx, Rinecks) (1716-1780)
- Jochum Luitjens (1708-1791) keapman op de Gordyk, berne yn Terhorne
- Jacobus Faber (1700-1765) brouwer en boer
- Enne Jans (1709-1763)
- Martinus Jans (…-...) mastersmid
- Atze Sickes (Ferwerda) (1705-1774) mûner yn Volder
- Sjoerd Hylkes (… – 1790) grutte gruttenmakker
- Gerrit Jans (1709-1775)
- Hendrik Bouwes (1725 - ..)
- Wobbe Alberts (Hoogeveen/Hogeveen) (1724 - …)
- Tjibbe Alberts (Hoogeveen/Hogeveen) (…-…)
- Jacobus Bernardus Homan (Homans) (1715-1771) sjirurch
- Petrus Johannes Steltman (... -1763) sulversmid en doarpsrjochter. Wenne yn Schansburg.
- Douwe Alles (Stoker) (1710-1762) distillearder en distillearder
- Albert Lippes/Liepes (...-...)
- Jan Pijtters (…-… ) skoalmaster
- Adolph Johann Petersen (…-...) berne yn Mecklenburg, Dútslân
- Hans Jans (…– 1792) turfskipper en herbergier
- Harmen Jans (Vledder) (1701-...)
- Luitjen Klazes/Klases (…-…)
- Frederikx Herringa
- Wulle Gavhus
Boarnen:
- JJ Spahr van der Hoek en Joh. Frieswijk, De Vlecke Gorredyck (Ljouwert 2000).
- De Koerier Hearrenfean, 24 oktober 1947.
- www.gorredijk-historie.nl
- www.geneanet.org
- www.allefriezen.nl
