Miljeufisy fan 'e gemeente Opsterlân

De miljeufisy is in yntegreare langetermynfisy foar de fysike wenomjouwing fan 'e gemeente Opsterlân. De fysike wenomjouwing omfettet mear as allinnich romtlike aspekten. Omgevingswet Listet ferplichte aspekten op dy't folslein opnommen wurde moatte yn in Miljeufisy. Dit omfettet bygelyks it gebrûk fan natuerlike boarnen, aktiviteiten dy't útstjit, oerlêst of risiko's feroarsaakje, en it weilitten fan aktiviteiten. Untwikkelingen op it mêd fan kultureel erfgoed, enerzjy-ynfrastruktuer, lânbou, lânskip, miljeu, natuer en wetter wurde ek beskôge en beskreaun.

Fêste eleminten

Neffens de wet moat de miljeufisy teminsten de folgjende eleminten befetsje:

• In beskriuwing fan 'e wichtichste aspekten fan 'e kwaliteit fan 'e fysike wenomjouwing: wêr bestiet de fysike wenomjouwing út en wat is de kwaliteit dêrfan?
• De wichtichste punten fan 'e foarstelde ûntwikkeling, gebrûk, behear, beskerming en behâld fan it gebiet: wat bart der/sil barre op it mêd fan ûntwikkeling en behâld fan it gebiet?
• De wichtichste punten fan it yntegreare belied dat útfierd wurde moat foar de fysike wenomjouwing: wat binne de doelen dy't neistribbe wurde moatte en hoe wurde dy berikt?

De Miljeufisy beslacht de folsleine breedte fan 'e fysike wenomjouwing lykas bedoeld yn 'e Omgevingswet De Miljeufisy is dêrom gjin som fan beliedsfisy's foar de ferskate domeinen, mar in gearhingjende, yntegreare fisy foar de gemeente.

Derneist is de gemeentlike miljeufisy ûnderdiel fan in gruttere set gearhingjende ynstruminten binnen de Omgevingswet Kaders foar de fisy binne:

• De Nasjonale Miljeufisy (NOVI). Dizze fisy jout de nasjonale oerheid in langetermynfisy foar de takomstige ûntwikkeling fan 'e wenomjouwing yn Nederlân.
• De Miljeufisy Friesland 2020 De romtediel (Provinsjale Miljeufisy (POVI)) 
• It Nasjonaal Programma Lânbougebiet (NPLG). Dit programma falt ûnder de Nasjonale Wet Romtlike Oardering (NOVI) en is in beliedsprogramma fan 'e Ministearjes fan Lânbou, Natuer en Fiedselkwaliteit (LNV); Ynfrastruktuer en Wetterbehear (IenW); en Binnenlânske Saken en Keninkryksrelaasjes (BZK). Yn dit programma wurkje se gear mei provinsjes, wetterskippen, gemeenten, en sosjale partners, lânbesitters en lânbrûkers om oplossingen foar elk gebiet te finen.
• Yn it Frysk Programma Lânlik Gebiet (LPLG) sil de provinsje Fryslân it LPLG foar Fryslân útfiere. Dit wurdt dien yn gearwurking mei oare partijen, wêrûnder boeren, natuerorganisaasjes, ûndernimmers, ynwenners en oerheidsynstânsjes, lykas de gemeente Opsterlân.
• It is ek bekend dat oare partijen ek in fisy ûntwikkelje sille dy't relevant wêze kin. It Wetterskip hat oankundige dat it begjint te wurkjen oan in Wetterfisy (Blauwe Miljeufisy BOVI).

Hoe binne wy by de fisy kommen? 

Yn 2015 hat Opsterlân de Opsterlânske Miljeufisy 2015-2030 oannaam. Eins is it in strukturele fisy (Wet Romtlike Oardering), dy't al safolle mooglik yngiet op de Omgevingswet is ferwachte. De basis fan dizze fisy is solide, en wy hawwe keazen om it te aktualisearjen. Wy hawwe besteande beliedsdokuminten en nije ûntwikkelingen brûkt foar dizze aktualisaasje. Wy hawwe ek gebieten foar ferbettering identifisearre yn ferliking mei de hjoeddeistige fisy. Dit binne: 

• Mear yntegreare (mear gearhing);
• folsleiner (benammen mei mear ferbiningen mei maatskiplike problemen);
• strategysk; dúdlike kaders ynstelle.

Wy hawwe de matriks brûkt foar it begelieden fan tema's en útdagings dy't ûntwikkele binne yn 'e Friese Aanpak (DFA). Dizze basis is oanpast foar Opsterlân, wat resultearre yn 'e ûnderwerpen dy't útwurke binne yn haadstikken 3 en 4. De teksten binne ûntwikkele troch ûnder oare yntegreare workshops en petearen mei de gemeenteried. Omdat der in wiidweidich partisipaasjeproses plakfûn hat foar de Miljeufisy 2015-2030, en it besteande belied ek ûntwikkele is troch partisipaasje, is der gjin wiidweidich partisipaasjeproses útfierd by it opstellen fan 'e basistekst. Dizze earste konsepttekst is lykwols brûkt as basis foar de "Miljeufisywike" dy't yn maaie 2022 hâlden waard.

Rol fan 'e Ried yn it proses 

De gemeenteried waard yn ferskate gearkomsten ynformearre oer de foarútgong fan 'e fisy. Ek ferskate ûnderwerpen en dilemma's waarden tidens it proses besprutsen. Oandachtspunten wiene ûnder oaren hoe't de ried syn rol ûnder de Omgevingswet wol ynfolje hoe't dielname foarm krije moat, hokker aspekten wichtich binne en wêr't de prioriteiten lizze.

Ideeën en inisjativen komme hieltyd faker út 'e mienskip wei. Wy sjogge dit ek yn Opsterlân. As gemeente wolle wy ús hjir op ôfstimme yn belied en organisaasje. Dat betsjut dat wy ideeën ta libben bringe wolle yn oerlis mei belanghawwenden fan it doarp, ynwenners, bedriuwen en oare oerheidsynstânsjes, lykas it Wetterskip en it provinsjaal bestjoer. 

As gemeente ferfolje wy primêr in fasilitearjende rol. Wy kieze selden in rol dêr't wy allinnich de lieding hawwe en sels folsleine kontrôle hawwe. Wy passe ús oan maatskiplike ûntjouwings oan en wurkje graach gear mei ús ynwenners, bedriuwen en organisaasjes. Net in gemeente dy't primêr alles sels beslút, kontrolearret en regissearret, mar in oerheid dy't leaver gearwurket, meitinkt en helpt, en dêrom fasilitearret. 

Yn dit alles operearje wy op basis fan fertrouwen. Fertrouwen dat ús ynwenners en bedriuwen de juste dingen dwaan wolle, mei omtinken foar de bredere omjouwing: sawol de fysike as de sosjale omjouwing. 

Wy sille situaasjes net mije dêr't wy it heft yn eigen hannen nimme moatte en dúdlike rjochting oanhâlde moatte. Wy behâlde ommers ús rol as útfierers fan wettelike taken. Mar gearwurking en ferbining binne wichtige prinsipes foar ús. 

Dizze Miljeufisy jout gjin detaillearre útwurking fan 'e takomst. Wy litte dit bewust wei, om't wy witte dat de takomst ûnfoarspelber is. Wy hawwe lykwols wol in goed begryp fan 'e útdagings dêr't wy foar steane. Wy identifisearje fiif:

1. Befoarderje de leefberens en vitaliteit fan 'e doarpen
2. Klimaatoanpassing; bestriding fan oerstreamingen en waarmtestress
3. It befoarderjen fan enerzjytransysje
4. Nei in lânbou mei in takomst
5. Ferbetterjen fan biodiversiteit

Wy sjogge fiif útdagings dy't ûnûntkenber ynfloed hawwe sille op 'e fysike omjouwing. En hoewol wy gjin ûntwikkelingen preëmptyf identifisearje of útslute, hawwe wy wol ús basis: de beskriuwing fan it rike kulturele lânskip fan Opsterlân: lânskip, doarpen en minsken. Dizze basis is op it stuit goed fêstige en moat dat yn 'e takomst bliuwe. It bestiet út:

1. ús wichtichste lânskipsstruktuer; 
2. ús soarch foar basismiljeukwaliteit.

De hjir beskreaune haadlânskipsstruktuer en de soarch foar goede basismiljeukwaliteit foarmje it útgongspunt foar de beoardieling en begelieding fan inisjativen yn ús gemeente. 

Under "Prinsipes" beskriuwe wy dan de liedende tema's. Wy brûke dizze om wêr mooglik positive ûntwikkelingen te berikken. Dizze omfetsje:

1. wy binne grutsk op ús identiteit en ús erfgoed;
2. wy bouwe brede wolfeart;
3. wy ferbetterje de miljeukwaliteit;
4. wy befoarderje duorsum gebrûk fan romte.

Yn 'Ymplemintaasje en Monitoaring' rjochtsje wy ús op saken lykas monitoaring en evaluaasje en de plak fan 'e Miljeufisy yn 'e beliedssyklus. 
 

Opsterlân is sûnt 2020 in gemeente fan 'e Global Goals. De Global Goals binne 17 doelen dy't yn 2015 troch de Feriene Naasjes fêststeld binne. Dizze doelen binne duorsume ûntwikkelingsdoelen en sille oant 2030 de wrâldwide duorsumensaginda foarmje. De Feriening fan Nederlânske Gemeenten (VNG) hat de Global Goals oanpast oan 'e Nederlânske kontekst en oan it gemeentlike nivo mei help fan 12 tema's. Fan 'e 17 Global Goals binne der 16 relevant foar it gemeentlik belied oangeande de fysike omjouwing. Foar elke opdracht en tema jouwe wy mei ôfbyldings oan hokker Global Goals relevant binne.