Miljeufisy fan 'e gemeente Opsterlân

De miljeufisy is in yntegraal langetermynfisy foar de fysike wenomjouwing fan 'e gemeente Opsterlân. De fysike wenomjouwing is breder as allinnich de romtlike aspekten. De Omgevingswet listet ferplichte aspekten op dy't yntegraal opnommen wurde moatte yn in Miljeufisy. Dit omfettet bygelyks it gebrûk fan natuerlike helpboarnen, aktiviteiten dy't útstjit, oerlêst of risiko's feroarsaakje en it weilitten fan aktiviteiten. Untwikkelingen op it mêd fan kultureel erfgoed, enerzjy-ynfrastruktuer, lânbou, lânskip, miljeu, natuer en wetter wurde ek meinaam en beskreaun.

Fêste eleminten

Neffens de wet moat de miljeufisy teminsten de folgjende eleminten befetsje:

• In beskriuwing fan 'e wichtichste skaaimerken fan 'e kwaliteit fan 'e fysike wenomjouwing: wêr bestiet de fysike wenomjouwing út en wat is de kwaliteit dêrfan?
• De wichtichste punten fan 'e foarstelde ûntwikkeling, gebrûk, behear, beskerming en behâld fan it gebiet: wat bart der/sil barre op it mêd fan ûntwikkeling en behâld fan it gebiet?
• De wichtichste punten fan it yntegreare belied dat foar de fysike omjouwing útfierd wurde moat: wat binne de doelen dy't neistribbe wurde moatte en hoe sille dy berikt wurde?

De Miljeufisy beslacht de folsleine breedte fan 'e fysike wenomjouwing lykas bedoeld yn 'e Omgevingswet De Miljeufisy is dêrom gjin som fan beliedsfisy's foar de ferskate domeinen, mar in gearhingjende yntegraal fisy foar de gemeente.

Derneist is de gemeentlike miljeufisy ûnderdiel fan in gruttere set gearhingjende ynstruminten binnen de Omgevingswet Kaders foar de fisy binne:

• De Nasjonale Miljeufisy (NOVI). Hjiryn jout de oerheid in langetermynfisy oer de takomstige ûntwikkeling fan 'e wenomjouwing yn Nederlân.
• De Miljeufisy Friesland 2020 De romtediel (Provinsjale Miljeufisy (POVI)) 
• It Nasjonaal Programma Lânbougebiet (NPLG). Dit programma falt ûnder de NOVI en is in beliedsprogramma fan 'e ministearjes fan Lânbou, Natuer en Fiedingskwaliteit (LNV); Ynfrastruktuer en Wetter (IenW) en Binnenlânske Saken en Keninkryksrelaasjes (BZK). Yn dit programma sille se gearwurkje mei provinsjes, wetterskippen, gemeenten en sosjale partners, lânbesitters en lânbrûkers om oplossingen per gebiet te finen.
• Yn it Frysk Lânbouprogramma (LPLG) sil de provinsje Fryslân ynhâld jaan oan it LPLG foar Fryslân. Se dogge dit tegearre mei oare partijen, lykas boeren, natuerorganisaasjes, ûndernimmers, ynwenners en oerheden, lykas de gemeente Opsterlân.
• It is ek bekend dat oare partijen ek in fisy opstelle sille dy't relevant wêze kin. It Wetterskip hat oankundige dat it begjint te wurkjen oan in Wetterfisy (Blauwe Miljeufisy BOVI).

Hoe binne wy by de fisy kommen? 

Yn 2015 hat Opsterlân de Opsterlânske Miljeufisy 2015-2030 oannaam. Eins is it in strukturele fisy (Wet Romtlike Oardering), wêryn safolle mooglik al yn Omgevingswet is ferwachte. De basis fan dizze fisy is goed en der is besletten om it te aktualisearjen. Foar de aktualisaasje hawwe wy besteande beliedsdokuminten en nije ûntwikkelingen brûkt. En wy hawwe punten foar ferbettering identifisearre yn ferliking mei de hjoeddeiske fisy. Dit binne: 

• Mear yntegreare (mear gearhingjend);
• folsleiner (benammen mei mear ferbining mei maatskiplike problemen);
• strategysk; dúdlike kaders ynstelle.

Dêrby hawwe wy de matriks brûkt foar liedende tema's en taken dy't ûntwikkele binne yn De Friese Aanpak (DFA). Dizze basis is oanpast foar Opsterlân. Dit hat laat ta de ûnderwerpen dy't útwurke binne yn haadstikken 3 en 4. De teksten binne ûnder oare ûntstien troch yntegraal wurksesjes en petearen mei de gemeenteried. Omdat der in wiidweidich partisipaasjeproses plakfûn hat yn de Miljeufisy 2015-2030 en it besteande belied ek mei partisipaasje makke is, wie der gjin wiidweidich partisipaasjeproses by it opstellen fan de basistekst. Dizze earste konsepttekst is lykwols brûkt as basis foar de 'Wike fan de Miljeufisy' dy't yn maaie 2022 hâlden waard.

Rol fan 'e Ried yn it proses 

De gemeenteried waard yn ferskate gearkomsten ynformearre oer de foarútgong fan 'e fisy. Ek ferskate ûnderwerpen en dilemma's waarden tidens it proses besprutsen. Oandachtspunten wiene ûnder oaren hoe't de ried syn rol spylje soe ûnder de Omgevingswet wol ynfolje hoe't dielname foarm krije moat, hokker aspekten wichtich binne en wêr't de prioriteiten lizze.

Ideeën en inisjativen komme hieltyd faker út 'e maatskippij wei. Wy werkenne dit ek yn Opsterlân. En as gemeente wolle wy hjir beliedsmjittich en organisatoarysk op oanslute. Dat betsjut dat wy ideeën realisearje wolle yn oerlis mei doarpsbelangen, ynwenners, ûndernimmers en oare ynstânsjes, lykas Wetterskip en de provinsje. 

As gemeente past in fasilitearjende rol foaral by ús. Wy kieze minder faak in rol wêryn't wy allinnich oan it roer steane en sels folsleine kontrôle hawwe. Wy geane mei mei maatskiplike ûntwikkelingen en wurkje graach as partner mei ús ynwenners, bedriuwen en organisaasjes. Dus net in gemeente dy't benammen alles sels bepaalt, kontrolearret en regissearret, mar in oerheid dy't leaver gearwurket, meitinkt en helpt en dêrom fasilitearret. 

Yn dit alles geane wy út fan fertrouwen. Fertrouwen dat ús ynwenners en bedriuwen de juste dingen dwaan wolle mei omtinken foar it miljeu yn 'e breedste sin: sawol de fysike as de sosjale omjouwing. 

Wy sille situaasjes net ûntkomme wêryn't wy yndie it heft yn eigen hannen nimme moatte en dúdlik kontrôle útoefenje moatte. Wy behâlde ommers ús rol as útfierer fan wettelike taken. Mar gearwurking en ferbining binne wichtige prinsipes foar ús. 

Yn dizze Miljeufisy fine jo gjin detaillearre útwurking fan 'e takomst. Wy litte dit bewust wei, om't wy witte dat de takomst net foarsein wurde kin. Wy hawwe lykwols wol in goed byld fan 'e taken dy't ús te wachtsjen steane. Wy sjogge fiif:

1. Befoarderje de leefberens en vitaliteit fan 'e doarpen
2. Klimaatoanpassing; bestriding fan oerstreamingen en waarmtestress
3. Enerzjytransysje befoarderje
4. Nei in lânbou mei in takomst
5. Ferbetterjen fan biodiversiteit

Wy sjogge fiif taken dy't ûnûntkenber har effekt hawwe sille op en yn 'e fysike wenomjouwing. En hoewol wy gjin ûntwikkelingen foarôf oanjaan of útslute, is dêr ús basis, de beskriuwing fan it rike kulturele lânskip fan Opsterlân: lânskip, doarpen en minsken. Dy basis is op it stuit goed op oarder en moat dat ek yn 'e takomst bliuwe. Dizze bestiet út:

1. ús wichtichste lânskipsstruktuer; 
2. ús soarch foar basismiljeukwaliteit.

De hjir beskreaune haadlânskipsstruktuer en de soarch foar goede basismiljeukwaliteit foarmje it útgongspunt foar de beskôging en begelieding fan inisjativen yn ús gemeente. 

Yn 'Utgongspunten' beskriuwe wy dan de liedende tema's. Wy brûke dizze om in pluspunt te realisearjen yn ûntwikkelingen, wêr mooglik. Dit giet oer:

1. wy binne grutsk op ús identiteit en ús erfgoed;
2. wy bouwe brede wolfeart;
3. wy ferbetterje de miljeukwaliteit;
4. wy befoarderje duorsum gebrûk fan romte.

Yn 'Ymplemintaasje en Monitoaring' jouwe wy omtinken oan saken lykas monitoaring en evaluaasje en de plak fan 'e Miljeufisy yn 'e beliedssyklus. 
 

Opsterlân is sûnt 2020 in Global Goals-gemeente. De Global Goals binne 17 doelen dy't yn 2015 troch de Feriene Naasjes opsteld binne. De Global Goals binne duorsume ûntwikkelingsdoelen en foarmje de wrâldwide duorsumensaginda oant 2030. De VNG hat de Global Goals oerset nei de Nederlânske kontekst en nei it nivo fan in gemeente oan 'e hân fan 12 tema's. Fan 'e 17 Global Goals binne der 16 relevant foar it gemeentlik belied oangeande de fysike wenomjouwing. Foar elke opdracht en tema jouwe wy mei ôfbyldings oan hokker wrâldwide doelen relevant binne.